Gıdalarda Akıllı Ambalaj
Geçmişten günümüze kadar geçen süreçte gıda ambalajlama çok fazla yol katetmiştir. Ambalaj ilk çıktığı yıllarda özellikle üretici tarafından hoş karşılanmamış ve maliyeti artırdığı için tercih edilmemiştir. Fakat zaman geçtikçe ne kadar maliyeti artırmış olsa da gıdayı koruduğu, raf ömrünü uzattığı ve görsel olarak dikkat çekici olduğu için tercih sebebi olmuştur. Bununla birlikte üreticiler de gıda ambalajlamanın önemi kavramaya başlamışlardır ve bunun üzerine yoğunlaşarak farklı ambalajlama teknikleri keşfetmişlerdir.
Gıda ambalajı, üretici için önemli olduğu kadar tüketici için de önemlidir. Tüketici, kullanacağı ürünün hijyenik şartlarda üretilmiş olmasına ve sağlıklı olmasına dikkat etmektedir. Bu noktada ambalajlı ürünler daha fazla güven verdiği için tüketiciler tercihini bu yönde yapmaktadır. Ambalaj, aynı zamanda tüketici ile üretici arasında köprü görevi görerek bilgi akışını sağlar. Tüketici, ürün hakkındaki bilgileri ambalaj üzerinden okuyarak; ürünün kullanım şeklini, içeriğini, üretim ve tüketim tarihi gibi ürüne ait parametreler hakkında bilgi sahibi olur. Aynı zamanda ambalaj, gıdanın hava, ısı, ışık, kimyasal etki, mikroorganizma ve darbe gibi çevresel etkilerden de korunmasını sağlar. Özellikle gıda endüstrisinde cam, kağıt, karton, mukavva, alüminyum ve çeşitli plastikler ambalaj materyali olarak kullanılabilmektedir. Akıllı ambalajlamanın ise hissetme, izleme ve işaret etme potansiyelleri vardır. Ambalaja “akıllı” işlevini kazandıran bazı parçalar vardır. Bunlar:
1.İndikatörler
Gıdanın özelliğine göre indikatör seçimi yapılır, her gıdanın indikatörü aynı değildir. Seçilen indikatörler iki kısımdan oluşan etikete konulur. Bu iki kısmı birbirinden ayıran duvar, aktivasyon sonucu çözünür ve renk değişimi başlar. Bu durumun gözlenmesi ise gıdanın istenmeyen bir duruma maruz kaldığını gösterir. Renk oluşumunun gözlemlendiği bu gıda tüketilmemelidir. İndikatörler de kendi içinde yediye ayrılır. Bunlar:
– Zaman-Sıcaklık İndikatörleri
-Difüzyon Bazlı (Moleküler Difüzyona Dayalı) İndikatörler
-Polimer Bazlı Zaman-Sıcaklık İndikatörleri
-Tazelik İndikatörleri
-Sızıntı İndikatörleri
-Patojen İndikatörleri
2.Barkodlar (Çizgi Kod)
Barkod, aralarında boşluklar olan kalınlıkları farklı dik çizgilerden oluşur. Verinin otomatik olarak ve hatasız bir biçimde başka bir ortama aktarılması için kullanılan bir yöntemdir. Barkod aynı zamanda optik okuyuculu bir kalem yardımıyla da okunabilen bir şifredir. Dünya genelinde kabul edilen iki farklı barkod sistemi vardır. Bunlar; EAN (European Article Number) ve UPC (Universal Product Code)’tir. Ülkemizde kullanılan barkod sistem ise EAN sistemidir.
3.RFID Etiketler
Bu sistemde etiket okumayı radyo dalgalarının kullanımı sağlar. Ürünü uzaktan izleme imkanı veren bir teknolojidir. Ürüne yerleştiren mikroçipler, ürünlerin etiketinin radyo dalgaları sayesinde okunmasını sağlar.
4.Sensörler
Gıda ambalajlamada kullanılan sensörler ürünlerin fiziksel ve kimyasal yapısındaki değişimler hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar. Reseptör ve çevirgeç olmak üzere iki kısımdan oluşurlar. Çalışma prensibi ise kaynaktan alınan fiziksel ve kimyasal bilgilerin reseptör sayesinde çevirgeç ölçümüne uygun olan enerjiye çevirmesidir. Dörde ayrılırlar:
-Gaz Sensörler
-Floresans Bazlı Sensörler
-Biyosensörler
-Nanosensörler
Gıdada kullanılan ambalajlar anlatıldığı üzere kullanılan yönteme ve kullanılan gıda maddesine göre farklılık göstermektedir. Tüketicinin dikkatini çekebilen, maliyeti yüksek olmayan ambalajlar tercih edilmeye çalışılmalıdır. Ama asıl önemli olan gıda için en doğru yöntem ile gıdanın raf ömrünü artırmak ve tüketime kadar besin değerini kaybetmeden kalmasını sağlayacak ambalajı tercih etmektir.
İlginizi Çekebilir: GIDALARDA YÜKSEK HİDROSTATİK BASINÇ UYGULAMASI
Kaynakça:
